16 maja obchodzimy 23. rocznicę powołania Straży Granicznej – formacji graniczno-migracyjnej, która odgrywa niepodważalnie ważną rolę w systemie bezpieczeństwa państwa.
Od momentu powstania, czyli od 1991 roku Straż Graniczna nieustannie ewoluuje, dostosowując swoje struktury do zmieniającej się sytuacji geopolitycznej. Krokiem milowym w tym procesie było przystąpienie Polski 10 lat temu do Unii Europejskiej, a następnie wejście do strefy Schengen, co wiązało się z rewolucyjnymi zmianami w zakresie ochrony granicy państwowej.
Przejmując odpowiedzialność za ochronę zewnętrznej granicy Unii Europejskiej, Straż Graniczna musiała sprostać szczególnie wysokim unijnym wymaganiom. Uszczelnienie granicy wschodniej, wprowadzenie europejskich standardów polityki migracyjnej, stworzenie kompatybilnej z europejską sieci informatycznej oraz przygotowanie do stosowania procedur przyjętych na wewnętrznych granicach Unii były jednymi z wielu warunków, które musiała spełnić Polska dążąc do członkostwa w rodzinie narodów europejskich.
Zmieniła się nie tylko struktura formacji, jej zadania i taktyka działań, ale też sprzęt – od pojazdów i broni, przez nowoczesną aparaturę termo-optyczną i sieci informatyczne do całej infrastruktury włącznie. Dziś formacja nie jest tą samą służbą, którą była 10 lat temu.
Poszczególne etapy reorganizacji i przekształceń w Straży Granicznej były szczegółowo zaplanowane i odbywały się zgodnie z Koncepcją funkcjonowania Straży Granicznej w latach 2009-2015.
Przystąpienie Polski do Strefy Schengen dało obywatelom możliwość swobodnego podróżowania, ale przyniosło możliwość wystąpienia nowych zagrożeń. Zniesienie kontroli na zachodniej i południowej granicy RP zostało zrekompensowane działaniami wewnątrz kraju, ukierunkowanymi na przeciwdziałanie nielegalnej migracji oraz zapobieganie i zwalczanie różnych form przestępczości transgranicznej. Struktury Straży Granicznej dostosowano więc do nowych warunków prawnych i politycznych.
Na zachodzie na bazie trzech oddziałów w powstał jeden – Nadodrzański Oddział SG. W minionym roku – analogicznie do rozwiązań sprawdzonych na zachodzie – na południu kraju powstał jeden oddział – Śląsko-Małopolski. Ponadto zasięgi terytorialne oddziałów zostały dostosowane do podziału administracyjnego kraju, co pozwoliło na uporządkowanie współpracy z instytucjami i służbami wojewódzkimi, w tym w szczególności z wojewodami, prokuraturami i Policją. Dziś strukturę Straży Granicznej tworzy 8 oddziałów z 97 placówkami i 2 dywizjonami oraz 1 ośrodek wsparcia i 3 ośrodki szkolenia.
Wieloletnia praca nad kształtem formacji dała efekty w postaci skuteczności, która jest doceniana także przez zagranicznych partnerów. Corocznie Straż Graniczna bierze udział we wspólnych operacjach Agencji Frontex na granicach lądowych, morskich i powietrznych państw członkowskich UE, wysyłając tam swoich funkcjonariuszy oraz sprzęt (głównie obserwacyjny i lotniczy). Przyjmuje także funkcjonariuszy-ekspertów innych państw UE w Polsce. Na polskim odcinku zewnętrznej granicy UE w przejściach granicznych działa 6 tzw. Focal Points, czyli punktów pełnienia okresowych misji doradczych przez ekspertów ds. dokumentów ze służb granicznych innych państw UE. Współpraca międzynarodowa opiera się również na spotkaniach pełnomocników granicznych, wymianie informacji przez centra współpracy przygranicznej, punkty kontaktowe i konsultacyjne, prowadzenie wspólnych patroli ze służbami państw sąsiednich, przeprowadzanie wspólnych ćwiczeń i operacji. Jednym z priorytetowych obszarów współpracy międzynarodowej jest uczestnictwo w realizacji projektów na rzecz państw spoza UE. Są to działania o charakterze szkoleniowym na rzecz służb granicznych państw dążących do podnoszenia standardów w ochronie granic (region Kaukazu, Azja Centralna, Bałkany Zachodnie oraz Turcja).
1 maja weszła w życie nowa ustawa o cudzoziemcach, na mocy której Straż Graniczna jest jedyną instytucją właściwą w zakresie rozpoznawania, zapobiegania i przeciwdziałania nielegalnej migracji.
Foto.Archiwum
