Najwyższa Izba Kontroli ocenia negatywnie brak skuteczności w osiągnięciu zaplanowanego na czerwiec 2014 r. terminu oddania do użytkowania terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu.
W ocenie NIK spółki GAZ-SYSTEM oraz PLNG, odpowiedzialne za kluczowe działania w ramach tej inwestycji, niewłaściwie wywiązywały się ze swoich zadań. Nadzór i koordynacja w zakresie realizacji inwestycji wykonywane przez kolejnych ministrów Gospodarki, a następnie Skarbu Państwa oraz GAZ-SYSTEM były nieskuteczne, gdyż nie zapobiegły powstaniu opóźnienia.
Bezpośrednimi przyczynami braku skuteczności w realizacji badanej inwestycji są następujące, stwierdzone podczas badań kontrolnych NIK, nieprawidłowości:
1. Pomimo, że inwestycja Terminal w Świnoujściu została zainicjowana na podstawie uchwały Rady Ministrów już w roku 2006, to do roku 2009 nie podjęto skutecznie prac legislacyjnych w celu likwidacji barier uniemożliwiających jej szybką realizację. Opóźniło to rozpoczęcie poszczególnych działań organizacyjnych i inwestycyjnych oraz miało wpływ na skrócenie
czasu na wykonanie inwestycji.
2. Niezgodna z harmonogramem realizacja zadań inwestycyjnych przez spółki GAZ-SYSTEM oraz PLNG. Na poszczególnych etapach przedsięwzięcia oraz w większości składających się na nie zadań, wystąpiły nieprawidłowości skutkujące opóźnieniami w wykonaniu poszczególnych prac i w konsekwencji opóźnieniem terminu zakończenia całej inwestycji. Dwa z czterech zadań inwestycyjnych (Terminal LNG oraz Gazociąg Świnoujście-Szczecin) zostały opóźnione w istotnym stopniu, przy czym zasadnicze znaczenie dla sfinalizowania całości inwestycji stanowią opóźnienia w budowie Terminalu LNG.
3. W toku realizacji inwestycji Transportowy Dozór Techniczny występował w stosunku do realizowanego przedsięwzięcia w podwójnej roli, co stwarzało sytuację konfliktu interesów. Transportowy Dozór Techniczny działał zarówno jako jednostka notyfikowana, dokonująca na podstawie umowy cywilnej z Generalnym Realizatorem Inwestycji oceny zgodności urządzeń z wymaganiami technicznymi oraz jako państwowa jednostka inspekcyjna, wykonująca zadania w zakresie ustawowego dozoru technicznego. W ocenie NIK, występowanie Transportowego Dozoru Technicznego w tej podwójnej roli rodziło sytuację konfliktu interesów, zwłaszcza w sytuacji sporu sądowego pomiędzy Transportowym Dozorem Technicznym a Generalnym Realizatorem Inwestycji – o sposób realizacji umowy cywilnej. Decyzje podejmowane w tych warunkach przez Dyrektora TDT w zakresie dozoru technicznego na mocy ustawy, mogły wzajemnie oddziaływać na stosunki prawne wynikające z zawartej umowy cywilnej pomiędzy zainteresowanymi podmiotami w zakresie spełniania przez Generalnego Realizatora Inwestycji wymogów określonych w dyrektywie PED. Powyższy spór (sprowadzający się w istocie do ustalenia, które odcinki rurociągów podlegają inspekcji, a które ocenie zgodności) miał wpływ na terminowość realizacji inwestycji.
4. Minister SP, zgodnie z przepisami ustawy o terminalu LNG, sprawował nadzór nad przebiegiem inwestycji. Minister SP uzyskiwał niezbędne informacje o postępie prac oraz o problemach występujących w trakcie ich realizacji, aczkolwiek podjęte przez niego działania nie zawsze były realizowane z należytą starannością i skutecznością. W szczególności dotyczy to skutecznego rozstrzygnięcia przedłużającego się sporu pomiędzy Generalnym Realizatorem Inwestycji a Transportowym Dozorem Technicznym o zakres kompetencji nadzoru technicznego nad budową Terminalu LNG.
5. Nieskuteczne były działania Spółki GAZ-SYSTEM jako koordynatora inwestycji. Jakkolwiek Spółka ta stworzyła formalne podstawy koordynacji, rekomendowała działania usprawniające oraz monitorowała realizację inwestycji, lecz nie powodowało to likwidacji kluczowych ryzyk w ramach posiadanych instrumentów oddziaływania. Należy podkreślić, że Spółka jako koordynator inwestycji nie posiadała wystarczających instrumentów egzekwowania pożądanego zachowania przez pozostałych uczestników procesu inwestycyjnego. Na realizację inwestycji również miało wpływ ogłoszenie upadłości spółek wchodzących w skład Grupy PBG, jednego z członków konsorcjum Generalnego Realizatora Inwestycji, jak
również ogłoszenie upadłości bezpośredniego wykonawcy robót spawalniczych Gazociągu Świnoujście-Szczecin.
Terminal regazyfikacyjny skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu wraz z instalacjami, urządzeniami i obiektami, niezbędnymi dla jego uruchomienia i funkcjonowania, nie został oddany do eksploatacji do końca 2014 r., czyli w terminie, gdy miały rozpocząć się dostawy gazu LNG dla PGNiG SA. Przekroczenie planowanego terminu odsunęło w czasie możliwość dywersyfikacji dostaw gazu poprzez umożliwienie dostaw do Polski gazu skroplonego oraz może spowodować konsekwencje finansowe dla PLNG oraz PGNiG SA. Kontrola NIK wykazała, że przygotowanie i realizacja skomplikowanych projektów inwestycyjnych, szczególnie tych o znaczeniu strategicznym, wymaga od administracji rządowej zapewnienia sobie wewnętrznych, bardziej wyspecjalizowanych zasobów kadrowych w celu dokonywania bieżących analiz oraz weryfikowania opinii i stanowisk uczestników procesu inwestycyjnego. Wsparcie eksperckie powinno zawierać rozszerzoną analizę ryzyk i projektowanie skutecznych narzędzi minimalizujących te ryzyka – na każdym etapie procesu inwestycyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem przygotowań i weryfikacji wykonania zadań.
Zobacz cały dokument – http://www.nik.gov.pl/plik/id,8001,vp,10017.pdf
