Śródziemnomorska tarcza przeciwminowa pod polskim dowództwem
W czwartek, 5 stycznia, okręt dowodzenia siłami obrony przeciwminowej ORP Kontradmirał Xawery Czernicki opuścił Port Wojenny w Świnoujściu i skierował się na Morze Śródziemne.
Tym samym polscy marynarze rozpoczęli półroczną misję związaną z zapewnieniem bezpieczeństwa żeglugi na kluczowym dla gospodarki europejskiej akwenie.
Po raz pierwszy w historii, ORP „Kontradmirał X. Czernicki” został jednostką flagową sojuszniczego zespołu okrętów przeciwminowych działających na Morzu Śródziemnym i Czarnym, a oficer polskiej Marynarki Wojennej, kmdr por. Aleksander Urbanowicz, objął dowodzenie tym zespołem. Jest to Stały Zespół Sił Obrony Przeciwminowej NATO Grupa 2 (SNMCMG2, ang. Standing NATO Mine Counter Measures Group 2), w skład którego wchodzą głównie niszczyciele min marynarek wojennych krajów NATO-wskich z basenu Morza Śródziemnego. Przejęcie dowodzenia nastąpi w momencie, kiedy okręt flagowy znajdzie się w rejonie działania. Na czas misji ORP Czernicki zyskał status Polskiego Kontyngentu Wojskowego, a na jego pokładzie zaokrętował się przyszły sztab Zespołu składający się głównie z polskich oficerów.
Dotychczas Sojusz Północnoatlantycki dwukrotnie (w 2010 r. i 2013 r.) powierzał oficerowi polskiej Marynarki Wojennej dowodzenie stałym zespołem przeciwminowym, którym był operujący na Morzu Bałtyckim, Północnym i Atlantyku SNMCMG1. Teraz naszym marynarzom powierzono dowodzenie zespołem okrętów NATO wykonującym zadania na Morzu Śródziemnym i Czarnym.
Sojusz Północnoatlantycki utrzymuje w stałej rotacyjnej służbie cztery zespoły okrętów. Dwa z nich to zespoły fregat, dwa kolejne to zespoły sił przeciwminowych. Właśnie jednym z nich, już po raz trzeci, dowodzić będzie oficer polskiej Marynarki Wojennej. SNMCMG2 to też ostatni z czterech stałych zespołów NATO, w którym polskie okręty nie realizowały jeszcze żadnych zadań. Zadaniem tych wielonarodowych zespołów jest demonstrowanie solidarności krajów członkowskich NATO oraz realizacja jednego z najważniejszych zadań obronnych – zapewnienie bezpieczeństwa strategicznych morskich szlaków komunikacyjnych. W sytuacji kryzysowej Sojusz nie może dopuścić do sparaliżowania transportu morskiego ponieważ to głównie tą drogą do zagrożonych rejonów trafia pomoc humanitarna, surowce, paliwa oraz wsparcie bojowe. Zespoły okrętowe należą do najbardziej efektywnych elementów tzw. sił odpowiedzi (NRF, NATO Response Force). Mogą one prowadzić operacje embarga, kontroli żeglugi, nieść pomoc humanitarną, czy też ewakuować zagrożoną ludność. Większość czasu zespoły te spędzają w morzu, między innymi zgrywając współdziałanie wchodzących w ich skład okrętów oraz uczestnicząc w manewrach z marynarkami państw członkowskich i partnerskich NATO.
Morza i oceany to siła napędowa globalnej gospodarki. Kraje Unii Europejskiej posiadają najwięcej na świecie portów handlowych, aż 1200, a także największą flotę handlową – 25% zarejestrowanego na świecie tonażu. Aż 90 procent towarowej wymiany gospodarczej z krajami spoza UE oraz 40 procent handlu wewnętrznego w UE odbywa się drogą morską. Sama wymiana wewnętrzna to 400 mln pasażerów oraz 3,5 mld ton ładunków rocznie. Sektor gospodarki morskiej generuje około 5,5 mln miejsc pracy i wytwarza wartość dodaną brutto w wysokości 500 mld euro rocznie. Drogą morską do Europy docierają również surowce strategiczne, 15% konsumowanego gazu oraz 40% ropy naftowej. W tym kontekście Morze Śródziemne jest strategicznym akwenem nie tylko dla gospodarek państw europejskich, w tym państw Sojuszu Północnoatlantyckiego, ale także dla światowego transportu morskiego. To tędy biegną główne szlaki komunikacyjne łączące Amerykę i Europę z Azją i Afryką Zachodnią. Tylko przez Cieśninę Gibraltarską rocznie przepływa 100 tys. statków. Jakiekolwiek zachwianie swobody przepływu na tym akwenie mogłoby spowodować poważne straty ekonomiczne wielu państw, w tym również Polski, a w dalszej kolejności kryzys gospodarczy.
ORP Czernicki to jednostka wchodząca w skład 2. Dywizjonu Okrętów Transportowo – Minowych 8. Flotylli Obrony Wybrzeża, wyposażona między innymi w systemy łączności pozwalające na dowodzenie zespołami okrętowymi prowadzącymi operacje przeciwminowe. Zintegrowany system informacji na okręcie pozwala także na monitoring ruchu jednostek pływających. ORP Czernicki spełnia także funkcję okrętu wsparcia logistycznego, zaopatrującego inne jednostki w paliwo, wodę czy żywność. To także najmłodszy okręt naszej floty, który biało-czerwoną banderę podniósł 1 września 2001 roku a już w kolejnych dwóch latach służby, działając w składzie międzynarodowych sił morskich w rejonie Zatoki Perskiej, wziął udział w operacjach „Enduring Freedom” oraz „Iraqi Freedom”.
W 2010 roku ORP Czernicki po raz pierwszy podniósł flagę NATO i został jednostką flagową elitarnego Stałego Zespołu Sił Obrony Przeciwminowej Grupa 1 (SNMCMG1). Przez dwanaście miesięcy Zespołem dowodził wówczas oficer polskiej Marynarki Wojennej kmdr por. Krzysztof Rybak, a przez kolejne sześć, kiedy dowodzenie objął holenderski oficer i holendersko-belgijski sztab, Czernicki pozostał jednostką flagową tegoż Zespołu. Wtedy też jego załoga wykonywała zadania na Morzu Śródziemnym, między innymi uczestnicząc w operacji antyterrorystycznej NATO pod kryptonimem Active Endeavour. Zaledwie trzy lata później, w 2013 roku, ORP Czernicki po raz drugi został jednostką dowodzenia tego samego Stałego Zespołu Sił Obrony Przeciwminowej NATO Grupa 1, a na jego czele Zespołu ponownie stanął polski oficer, kmdr por. Piotr Sikora.
