Od początku nowego okresu świadczeniowego, który rozpoczął się 1 października 2017 roku, prawo rodziców samotnie wychowujących dzieci do świadczenia wychowawczego zostało uzależnione od ustalenia alimentów od drugiego rodzica. Przypominamy, co samotni rodzice powinni zrobić, by otrzymać świadczenie z programu „Rodzina 500 plus”.
Uzależnienie prawa samotnych rodziców do świadczenia wychowawczego 500+ od ustalenia alimentów od drugiego rodzica wprowadził od nowego okresu świadczeniowego przyjęty przez parlament w lipcu ubiegłego roku tzw. pakiet zmian dla rodzin. Znowelizował on m.in. ustawę o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, na mocy której wszedł w życie program „Rodzina 500 plus”.
Kogo to dotyczy?
Obowiązek ustalenia alimentów od drugiego rodzica dotyczy wszystkich samotnych rodziców starających się o 500+. Nie ma tu znaczenia, czy wnioskodawca ubiega się o świadczenie na pierwsze czy na drugie i kolejne dzieci.
Sprawdzone rozwiązanie
Takie rozwiązanie funkcjonuje już od 13 lat w odniesieniu do zasiłku rodzinnego. Tu również warunkiem otrzymania wsparcia jest ustalenie alimentów na dziecko od drugiego rodzica. Oznacza to, że rodzice samotnie wychowujący dzieci, którzy otrzymują obecnie zasiłki rodzinne, spełnią także warunek ustalenia alimentów wprowadzany przy przyznawaniu świadczenia wychowawczego.
Jaki załącznik do wniosku?
Rodzic samotnie wychowujący dziecko powinien dołączyć do wniosku o świadczenie 500+ pochodzący od sądu lub zatwierdzony przez sąd tytuł wykonawczy, potwierdzający ustalenie świadczenia alimentacyjnego na rzecz dziecka od drugiego rodzica.
Chodzi tu o:
odpis podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu zasądzającego alimenty,
odpis postanowienia sądu o zabezpieczeniu powództwa o alimenty,
odpis protokołu zawierającego treść ugody sądowej lub ugody zawartej przed mediatorem bądź
umowę o alimenty w formie aktu notarialnego, w której dłużnik poddaje się egzekucji, ale tylko wtedy, gdy sąd – po spełnieniu warunków przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego – nadał takiej umowie klauzulę wykonalności.
Ważne!
Dopilnuj, aby tytuł wykonawczy został zaopatrzony przez sąd w klauzulę wykonalności. Zgodnie z art. 1082 Kodeksu postępowania cywilnego, tytułowi egzekucyjnemu, zasądzającemu alimenty, sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu. Tytuł wykonawczy doręcza się wówczas wierzycielowi z urzędu.
Ważne! Postanowienie sądu o zabezpieczeniu powództwa o alimenty na wniosek rodzica ubiegającego się o alimenty jest wydawane przez sąd w krótkim czasie. Zajmuje to ok. miesiąca.
Co się stanie, jeśli nie mam alimentów na dziecko?
Jeśli do wniosku nie zostanie dołączony tytuł wykonawczy ustalający alimenty na dziecko od drugiego rodzica, gminny organ właściwy przyjmie wniosek, ale wezwie wnioskodawcę do uzupełnienia tego braku w terminie 3 miesięcy pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania.
Pamiętaj! Możesz złożyć wniosek o świadczenie 500+, jeżeli nawet nie dysponujesz tytułem wykonawczym ustalającym alimenty. Gminny organ właściwy, w którym złożyłeś wniosek o świadczenie wychowawcze, wyznaczy wówczas termin trzech miesiące na uzupełnienie wniosku.
W przypadku gdy wniosek zostanie uzupełniony o brakujący dokument w wyznaczonym terminie i pozostałe warunki zostaną spełnione, świadczenie wychowawcze będzie przysługiwało od miesiąca złożenia wniosku.
Zawieszenie biegu 3-miesięcznego terminu
Bieg 3-miesięcznego terminu ulegnie zawieszeniu w razie niedostarczenia przez osobę samotnie wychowującą dziecko tytułu wykonawczego z uwagi na to, że sąd wydał postanowienie w przedmiocie odmowy udzielenia zabezpieczenia w sprawie o alimenty (takie rozstrzygnięcie sąd jest możliwe w przypadku wystąpienia przez osobę ubiegającą się o alimenty z wnioskiem do sądu o zabezpieczenia powództwa o alimenty). Bieg terminu ulegnie zawieszeniu do dnia dostarczenia tytułu wykonawczego.
Po dostarczeniu wymaganego tytułu wykonawczego świadczenie wychowawcze będzie przysługiwać od miesiąca złożenia wniosku o świadczenie wychowawcze, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, od którego drugi z rodziców został zobowiązany do zapłaty alimentów.
Zasądzone alimenty
Orzeczenia sądu zasądzające alimenty – nawet nieprawomocne – z mocy prawa podlegają wykonaniu. Zgodnie z art. 333 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, sąd z urzędu nadaje wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza alimenty – co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące.
Umowa przed notariuszem
W przypadku gdy alimenty zostaną ustalone w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego, akt notarialny jest tytułem wykonawczym (a więc spełnia warunek określony w art. 8 ust. 2 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci) tylko wówczas, gdy sąd nada takiej umowie klauzulę wykonalności. Jest to możliwe po ustaleniu przez sąd, że są spełnione warunki przewidziane w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego, dotyczące nadawania takim umowom klauzul wykonalności. Kontrola sądowa, polegająca na nadawaniu przez sąd klauzul wykonalności, gwarantuje rzetelność w ustalaniu wysokości alimentów.
Co w razie odmowy nadania klauzuli wykonalności umowie zawartej w formie aktu notarialnego?
Często jednak – z uwagi na brak spełnionych odpowiednich warunków przewidzianych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego (chodzi np. o zaistnienie zwłoki w płaceniu alimentów ustalonych w umowie zawartej w formie aktu notarialnego) – sąd nie nada klauzuli wykonalności umowie zawartej w formie aktu notarialnego. W takiej sytuacji nie warto czekać na nadanie klauzuli wykonalności takiemu aktowi notarialnemu, gdyż niejednokrotnie zakończy się to odmową ze strony sądu. Spełnienie warunku ustalenia alimentów od drugiego rodzica umożliwi zawarcie ugody przez sądem lub mediatorem albo wystąpienie wniosku do sądu o zabezpieczenie powództwa o alimenty.
Nie musisz czekać na wyrok alimentacyjny
W celu potwierdzenia ustalenia alimentów od drugiego rodzica nie jest konieczne przedstawienie wyroku alimentacyjnego wydawanego przez sąd po zakończonym postępowaniu sądowym zainicjowanym pozwem o alimenty. W przypadku gdy sprawa o alimenty już się przed sądem toczy albo gdy termin rozprawy jest odległy, wystarczające jest przedstawienie odpisu postanowienia sądu o zabezpieczeniu powództwa o alimenty.
Zgodnie z art. 737 Kodeksu postępowania cywilnego, wniosek o zabezpieczenie powinien zostać rozpoznany przez sąd bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia jego wpływu do sądu.
W związku z tym jeśli osoba samotnie wychowująca dziecko ubiegająca się o świadczenia wychowawcze – np. z uwagi na niezakończone postępowanie sądowe o alimenty – nie posiada wyroku zasądzającego alimenty na dziecko, może złożyć wniosek do sądu o zabezpieczenie powództwa o alimenty. Uzyskane w ten sposób postanowienie sądu o zabezpieczeniu powództwa umożliwi otrzymanie świadczenia wychowawczego.
Zwolnienie z kosztów sądowych
Co ważne, strona dochodząca alimentów jest z mocy ustawy zwolniona od obowiązku uiszczania kosztów sądowych. Dotyczy to także opłaty od wniosku o zabezpieczenie powództwa o alimenty.
Wyjątek od reguły
Wymóg ustalenia alimentów na dziecko od drugiego z rodziców nie ma zastosowania do tych sytuacji, w których z przyczyn obiektywnych ustalenie alimentów byłoby niemożliwe. Będzie tak na przykład wtedy, gdy drugi z rodziców nie żyje lub gdy ojciec dziecka jest nieznany, a także wówczas, gdy powództwo o ustalenia świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone, sąd zobowiązał jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka albo gdy dziecko – zgodnie z orzeczeniem sądu – jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców (rozwiedzionych, żyjących w separacji lub rozłączeniu), sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach.
Większe bezpieczeństwo
Samotny rodzic powinien zadbać o alimenty na dziecko od drugiego rodzica nie tylko ze względu na możliwość otrzymania świadczenia wychowawczego 500+ lub zasiłku rodzinnego. Posiadanie tytułu wykonawczego daje poczucie bezpieczeństwa oraz możliwość sądowej egzekucji należności, jeśli rodzic nie wywiązuje się ze zobowiązań. Alimenty należy egzekwować, a tych, którzy uchylają się od ich płacenia, pociągać do odpowiedzialności. Trzeba bowiem pamiętać, że podstawowym obowiązkiem rodzica jest utrzymywanie dziecka.
Jak i gdzie złożyć wniosek o 500+?
Wniosek o wsparcie z rządowego programu „Rodzina 500 plus” można złożyć osobiście w gminie właściwej ze względu na miejsce zamieszkania albo przesłać go pocztą. Jednak Ci, którzy chcą ubiegać się o świadczenia wychowawcze bez wychodzenia z domu, mogą to zrobić online. Mają do wyboru aż 4 kanały. Wśród nich: ministerialny portal Emp@tia, obywatel.gov.pl, PUE ZUS – Platformę Usług Elektronicznych ZUS oraz bankowość elektroniczną.
