Do najbliższego czwartku (6 września br.) komitety wyborcze mogą zgłaszać komisarzom wyborczym kandydatów na członków terytorialnych, a więc wojewódzkich, powiatowych i gminnych komisji wyborczych. Jeśli chcesz zasiadać w komisji, możesz jeszcze zgłosić się w tej sprawie do działającego na twoim terenie komitetu wyborczego.
Zgodnie z kalendarzem wyborczym, do 6 września br. (czwartek) należy zgłosić komisarzom wyborczym kandydatów na członków terytorialnych komisji wyborczych. Mogą to zrobić pełnomocnicy wyborczy komitetów wyborczych.
Czym są terytorialne komisje wyborcze?
O ile stałymi organami wyborczymi są Państwowa Komisja Wyborcza oraz komisarze wyborczy, o tyle organami wyborczymi powoływanymi w związku z zarządzonymi wyborami są okręgowe i rejonowe oraz terytorialne komisje wyborcze oraz obwodowe komisje wyborcze.
W skład okręgowych i rejonowych komisji wyborczych wchodzą sędziowie oraz komisarze wyborczy.
Z kolei terytorialne (w tym wojewódzkie, powiatowe i gminne) komisje wyborcze oraz obwodowe komisje wyborcze (czyli te działające w lokalach wyborczych) tworzą te osoby z biernym prawem wyborczym do Sejmu, które zostaną wskazane przez komitety wyborcze, z których list na danym terenie startują kandydaci na radnych oraz wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast.
Uwaga! Bierne prawo wyborcze mają osoby, które najpóźniej w dniu głosowania kończą 21 lat, a jednocześnie nie są ubezwłasnowolnione lub pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu ani nie są pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu.
Kto powołuje terytorialne komisje wyborcze?
Zgłoszenia kandydatów na członków terytorialnej komisji wyborczej spośród wyborców zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych dokonuje się najpóźniej w 45 dniu przed dniem wyborów. Termin ten przypada w najbliższy czwartek (6 września br.).
Następnie najpóźniej w 40 dniu przed dniem wyborów powołuje się terytorialne komisje wyborcze. W przypadku gminnych komisji wyborczych i powiatowych komisji wyborczych powołanie należy do komisarza, a w przypadku wojewódzkich komisji wyborczych – do komisarza wyborczego wykonującego czynności o charakterze ogólnowojewódzkim.
Kto zasiada w terytorialnej komisji wyborczej?
W skład terytorialnej komisji wyborczej wchodzi 9 osób, które mają bierne prawo wyborcze do Sejmu:
1) w liczbie nieprzekraczającej 6 – po jednej osobie zgłoszonej przez każdego z pełnomocników wyborczych reprezentujących komitety wyborcze utworzone przez partie polityczne bądź koalicje partii politycznych, z których list odpowiednio w ostatnich wyborach: wybrano radnych do sejmiku województwa, z tym że kandydatów można zgłaszać tylko na obszarze województwa, na terenie którego komitet wyborczy wprowadził w ostatnich wyborach radnych do sejmiku województwa; albo wybrano posłów do Sejmu; jeżeli liczba takich komitetów wyborczych jest mniejsza niż 6, prawo wskazania dodatkowej osoby mają pełnomocnicy komitetów wyborczych, o których mowa poniżej,
2) po jednej osobie zgłoszonej przez każdego z pełnomocników wyborczych reprezentujących pozostałe komitety wyborcze.
Uwaga! W skład wojewódzkiej i powiatowej komisji wyborczej oraz komisji wyborczej w mieście na prawach powiatu wchodzi z urzędu – jako jej przewodniczący – osoba wskazana przez komisarza wyborczego.
W razie potrzeby publiczne losowanie
Gdyby liczba członków komisji powołanych w taki sposób okazała się mniejsza niż 9, pozostałych kandydatów do składu komisji wyłania się w drodze publicznego losowania spośród osób zgłoszonych przez wszystkich pełnomocników wyborczych (każdy z nich może zgłosić do losowania tyle osób, ile brakuje do liczby 9).
Z kolei gdyby liczba członków komisji powołanych w przedstawiony powyżej sposób miała być większa niż 9, kandydatów do składu komisji, w liczbie stanowiącej różnicę między liczbą 9 a liczbą członków powoływanych, wyłania się w drodze publicznego losowania spośród osób zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych komitetów wyborczych innych niż te, które reprezentują komitety wyborcze utworzone przez partie polityczne bądź koalicje partii politycznych, z których list odpowiednio w ostatnich wyborach: wybrano radnych do sejmiku województwa.
Przeprowadzenie takich losowań należy do komisarza wyborczego w przypadku powiatowej i gminnej komisji wyborczej albo do komisarza wyborczego wykonującego czynności o charakterze ogólnowojewódzkim.
Pierwsze posiedzenie
Pierwsze posiedzenie gminnej komisji wyborczej i powiatowej komisji wyborczej zwołuje niezwłocznie po jej powołaniu komisarz wyborczy. Z kolei pierwsze posiedzenie wojewódzkiej komisji wyborczej również niezwłocznie po jej powołaniu zwołuje komisarz wyborczy wykonujący czynności o charakterze ogólnowojewódzkim.
Przewodniczący terytorialnej komisji wyborczej
Terytorialna komisja wyborcza na pierwszym posiedzeniu wybiera ze swojego składu przewodniczącego i jego zastępcę. Nie dotyczy to jednak wojewódzkiej i powiatowej komisji wyborczej oraz komisji wyborczej w mieście na prawach powiatu, w skład której (jak już wskazaliśmy) wchodzi z urzędu – jako jej przewodniczący – osoba wskazana przez komisarza wyborczego.
Skład komisji do publicznej wiadomości
Skład terytorialnej komisji wyborczej niezwłocznie do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty podaje komisarz wyborczy.
Wygaśnięcie członkostwa
Wygaśnięcie członkostwa w terytorialnej komisji wyborczej następuje w przypadku zrzeczenia się członkostwa, śmierci członka komisji, utraty prawa wybierania oraz w przypadku odwołania. Członkostwo w terytorialnej komisji wyborczej wygasa z dniem podpisania zgody na kandydowanie w wyborach bądź objęcia funkcji komisarza wyborczego, pełnomocnika, urzędnika wyborczego lub męża zaufania.
Właściwy komisarz wyborczy odwołuje członka terytorialnej komisji wyborczej w przypadku niewykonywania lub nienależytego wykonywania obowiązków członka komisji. Uzupełnienie składu terytorialnej komisji wyborczej następuje w trybie i na zasadach określonych w przepisach o jej powołaniu.
Zadania terytorialnej komisji wyborczej
Do zadań terytorialnej komisji wyborczej należy:
rejestrowanie kandydatów na radnych,
zarządzanie druku obwieszczeń wyborczych i podanie ich do publicznej wiadomości w trybie określonym w kodeksie,
rozpatrywanie skarg na działalność obwodowych komisji wyborczych,
ustalenie wyników głosowania i wyników wyborów do rady i ogłoszenie ich w trybie określonym w kodeksie,
przesłanie wyników głosowania i wyników wyborów komisarzowi wyborczemu,
wykonywanie innych czynności określonych w kodeksie lub zleconych przez komisarza wyborczego.
Uwaga! Do zadań gminnej komisji wyborczej należy także rejestrowanie kandydatów na wójta oraz ustalenie wyników głosowania i wyników wyborów wójta oraz ogłoszenie ich w trybie określonym w kodeksie.
Komisja najbliżej wyborców
W każdym obwodzie głosowania w wyborach, a więc tam, gdzie wyborcy mogą zagłosować (o ile są ujęci w spisie wyborców sporządzonym na podstawie rejestru wyborców), powołuje się obwodową komisję wyborczą ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie i obwodową komisję wyborczą ds. ustalenia wyników głosowania w obwodzie.
Skład i tryb powołania obwodowych komisji wyborczych
Obwodową komisję wyborczą powołuje spośród wyborców, najpóźniej w 21 dniu przed dniem wyborów, komisarz wyborczy. W skład każdej obwodowej komisji wyborczej ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie i obwodowej komisji wyborczej ds. ustalenia wyników głosowania w obwodzie powołuje się 9 osób spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych lub upoważnione przez nich osoby:
– w liczbie nie mniejszej niż 6 – po jednej osobie zgłoszonej przez każdego z pełnomocników wyborczych reprezentujących komitety wyborcze utworzone przez partie polityczne bądź koalicje partii politycznych, z których list odpowiednio w ostatnich wyborach: wybrano radnych do sejmiku województwa, z tym że kandydatów można zgłaszać tylko na obszarze województwa, na terenie którego komitet wyborczy wprowadził w ostatnich wyborach radnych do sejmiku województwa; albo wybrano posłów do Sejmu (jeżeli liczba takich komitetów wyborczych jest mniejsza niż 6, prawo wskazania dodatkowej osoby mają pełnomocnicy pozostałych komitetów wyborczych, o których mowa poniżej)
– po jednej osobie zgłoszonej przez każdego z pełnomocników wyborczych reprezentujących pozostałe komitety wyborcze.
Gdyby liczba członków komisji powołanych w przedstawiony powyżej sposób miała być większa niż 9, kandydatów do składu komisji, w liczbie stanowiącej różnicę między liczbą 9 a liczbą członków powoływanych, wyłania się w drodze publicznego losowania spośród osób zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych komitetów wyborczych innych niż te, które reprezentują komitety wyborcze utworzone przez partie polityczne bądź koalicje partii politycznych, z których list odpowiednio w ostatnich wyborach: wybrano radnych do sejmiku województwa (każdy z nich może zgłosić do losowania tylko jedną osobę).
Z kolei gdyby liczba członków komisji powołanych w zaprezentowany wyżej sposób okazała się mniejsza niż 9, pozostałych kandydatów do składu komisji wyłania się w drodze publicznego losowania spośród osób zgłoszonych przez wszystkich pełnomocników wyborczych (każdy z nich może zgłosić do losowania tyle osób, ile brakuje do liczby 9). Jeśli mimo to w składzie obwodowej komisji wyborczej nie znalazło się 9 osób, minimalny skład liczbowy obwodowej komisji wyborczej wynosi 5 członków. W sytuacji, gdyby w dalszym ciągu – pomimo opisanej procedury losowania spośród osób zgłoszonych przez wszystkich pełnomocników wyborczych – byłby mniejszy niż minimalny skład liczbowy obwodowej komisji wyborczej, uzupełnienia jej składu dokonuje komisarz wyborczy.
Przeprowadzenie losowań należy do komisarza wyborczego
Pierwsze posiedzenie obwodowej komisji wyborczej i wybór przewodniczącego
Pierwsze posiedzenie obwodowej komisji wyborczej zwołuje niezwłocznie po jej powołaniu komisarz wyborczy. Obwodowa komisja wyborcza na pierwszym posiedzeniu wybiera spośród siebie przewodniczącego i jego zastępcę. Skład komisji podaje się niezwłocznie do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty.
Obwodowe komisje wyborcze w odrębnych obwodach głosowania
Rada gminy, w drodze uchwały, na wniosek wójta, tworzy odrębny obwód głosowania w zakładzie leczniczym, domu pomocy społecznej, zakładzie karnym i areszcie śledczym oraz w oddziale zewnętrznym takiego zakładu i aresztu, jeżeli w dniu wyborów będzie w nim przebywać co najmniej 15 wyborców. Nieutworzenie obwodu jest możliwe wyłącznie w uzasadnionych przypadkach na wniosek osoby kierującej daną jednostką.
W skład obwodowych komisji wyborczych, w obwodach głosowania utworzonych w zakładach leczniczych, domach pomocy społecznej, zakładach karnych, aresztach śledczych oraz oddziałach zewnętrznych takich zakładów i aresztów powołuje się 6 osób spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych lub upoważnione przez nich osoby.
Osoba będąca kandydatem na członka obwodowej komisji wyborczej może zostać zgłoszona do komisji na obszarze województwa, w którym stale mieszka.
Zgłoszenie do składu obwodowej komisji wyborczej następuje po uzyskaniu zgody osoby, której ma dotyczyć.
Wygaśnięcie członkostwa w obwodowej komisji wyborczej
Wygaśnięcie członkostwa w obwodowej komisji wyborczej następuje w przypadku zrzeczenia się członkostwa, wyrażenia zgody na kandydowanie w wyborach przez osobę będącą w stosunku do członka komisji małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, małżonkiem zstępnego lub przysposobionego albo pozostającą z nim w stosunku przysposobienia, śmierci członka komisji, utraty prawa wybierania oraz w przypadku odwołania
Członkostwo w obwodowej komisji wyborczej wygasa z dniem podpisania zgody na kandydowanie w wyborach bądź objęcia funkcji komisarza wyborczego, pełnomocnika, urzędnika wyborczego lub męża zaufania. Wygaśnięcie członkostwa w obwodowej komisji wyborczej nastąpi też w razie niespełniania warunku stałego zamieszkania na obszarze województwa, w którym działa dana obwodowa komisja wyborcza.
Ponadto komisarz wyborczy odwoła członka obwodowej komisji wyborczej w przypadku nieuczestniczenia w pracach komisji bez usprawiedliwienia lub podejmowania działań sprzecznych z prawem.
Uzupełnienie składu obwodowej komisji wyborczej następuje w trybie i na zasadach określonych w przepisach o jej powołaniu.
Zadania obwodowych komisji wyborczych
Do zadań obwodowej komisji wyborczej ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie należy:
przeprowadzenie głosowania w obwodzie;
czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania.
Do zadań obwodowej komisji wyborczej ds. ustalenia wyników głosowania w obwodzie należy zaś:
ustalenie wyników głosowania w obwodzie i podanie ich do publicznej wiadomości;
przesłanie wyników głosowania do właściwej komisji wyborczej.
Ile wynosi dieta?
Członkom terytorialnych i obwodowych komisji wyborczych przysługuje zryczałtowana dieta za czas związany z wykonywaniem przypisanych im czynności. Wysokość diety to:
– dla przewodniczących terytorialnych komisji wyborczych – 650 zł,
– dla zastępców przewodniczących terytorialnych komisji wyborczych – 600 zł
– dla członków terytorialnych komisji wyborczych – 550 zł,
– dla przewodniczących obwodowych komisji wyborczych – 380 zł,
– dla zastępców przewodniczących obwodowych komisji wyborczych – 330 zł,
– dla członków obwodowych komisji wyborczych – 300 zł.
Chcę zasiadać w komisji wyborczej – co muszę zrobić?
Jeśli chcesz zaangażować się w prace terytorialnej (wojewódzkiej, powiatowej lub gminnej) komisji wyborczej albo obwodowej komisji wyborczej ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie lub obwodowej komisji wyborczej ds. ustalenia wyników głosowania w obwodzie, zgłoś się do jednego z komitetów wyborczych.
