Płodowy Zespół Alkoholowy (skrót: FAS)
Jeśli jesteś mamą i martwisz się o swoje dziecko, a jednocześnie zdarzyło Ci się wypić nawet niewielką ilość alkoholu w ciąży lub pijąc alkohol jeszcze nie wiedziałaś, że spodziewasz się dziecka.
Jeśli wychowujesz dziecko w rodzinie zastępczej lub adopcyjnej i podejrzewasz, że jego mama biologiczna spożywała alkohol w ciąży.
Spotkaj się z Nami!
W dniu 29 października 2022 roku (sobota) w godz. 10.00-18.00 w Świnoujściu przy ul. Armii Krajowej 11/1 (siedziba Fundacji Motywacja i Działanie) czynny będzie Punkt Konsultacyjny Ośrodka Diagnozy i Terapii FAS Zachodniopomorskiej Fundacji Pomocy Rodzinie „Tęcza Serc”.
Wszystkich zainteresowanych mieszkańców Świnoujścia zapraszamy, na bezpłatne konsultacje, na które można umawiać się pod numerem telefonu 508 170 803 lub wysyłając email: sekretariat@teczaserc.pl
Więcej informacji na stronie internetowej: www.teczaserc.pl
Zadanie finansowane ze środków Gminy Miasto Świnoujście
Co to jest FAS?
FAS – czyli Płodowy Zespół Alkoholowy – są to zaburzenia, jakie pojawiają się u dzieci, jako rezultat spożywania alkoholu przez kobietę w ciąży. Jest to zespół wad wrodzonych, dotyczących rozwoju i wyglądu ciała oraz dysfunkcji układu nerwowego, głównie mózgu. Jedyną przyczyną występowania FAS jest spożywanie alkoholu przez kobietę w ciąży. Alkohol powoduje więcej szkód w rozwijającym się płodzie niż inne substancje łącznie z marihuaną, heroiną i kokainą.
Częstość występowania FASD (zaburzeń ze spektrum FAS) wahają się od jednego do kilku procent wszystkich urodzonych dzieci.
Jak alkohol może uszkodzić płód?
I trymestr ciąży
Spożywanie alkoholu może między innymi prowadzić do uszkodzeń mózgu, osłabia rozwój komórek, może uszkadzać serce, nerki, oczy, uszy, prowadzić do deformacji twarzy.
II trymestr ciąży
Spożywanie alkoholu osłabia rozwój mózgu, uszkadza mięśnie, skórę, gruczoły, kości.
III trymestr ciąży
Spożywanie alkoholu osłabia rozwój mózgu i płuc, prowadzi do zaburzeń rozwoju wzrostu.
To do jakich uszkodzeń dojdzie po wypiciu konkretnej dawki alkoholu zależy od wielu czynników. Ze strony matki jest to: wieku, stanu jej zdrowia, obecność chorób towarzyszących, innych uzależnień np. od narkotyków, nikotyny, sposobu jej odżywiania w ciąży. Kobiety uzależnione od alkoholu nierzadko maja problem z wątrobą, która oczyszcza organizm z toksyn; wtedy alkohol dłużej krąży we krwi i może powodować poważniejsze uszkodzenia płodu.
Ze strony dziecka są to głównie obciążenia genetyczne, potencjał rozwojowy np. dziecko inteligentnych, wysoko funkcjonujących rodziców, bez historii chorób psychicznych i upośledzenia w rodzinie narażonej na działanie alkoholu może doznać mikrouszkodzeń mózgu, ale jego funkcjonowanie i tak będzie zdecydowanie lepsze od dziecka, które tego potencjału nie miało.
Czy FAS się dziedziczy?
Nie. Jedyną przyczyną powstania zaburzeń ze spektrum FASD jest przedostanie się alkoholu przez łożysko do krwi dziecka i jego toksyczny wpływ na rozwój.
Jakie są objawy FAS?
OBJAWY FIZYCZNE (SOMATYCZNE)
niska waga urodzeniowa,
niski wzrost i waga w porównaniu z rówieśnikami,
mała głowa w stosunku do wieku,
opóźniony rozwój,
zniekształcenie twarzy (cechy dysmorficzne): krótkie szpary powiekowe, opadające powieki, szeroko rozstawione oczy, krótki, zadarty nos, szeroka nasada nosa, spłaszczona „rynienka” podnosowa, cienka górna warga, płaska środkowa część twarzy, mała, słabo rozwinięta żuchwa, krótkowzroczność, zez.
Inne zniekształcenia
niedorozwój płytki paznokci u rąk i nóg,
duże lub zdeformowane uszy,
krótka szyja,
deformacja kości i stawów, klinodaktylia
oraz zaburzenia
słaba koordynacja wzrokowo-ruchowa,
problemy ze słuchem,
wady wzroku.
OBJAWY PSYCHICZNE I UMYSŁOWE WYNIKAJĄCE Z USZKODZENIA MÓZGU
Objawy związane z funkcjonowaniem ośrodkowego układu nerwowego:
nadpobudliwość,
nadwrażliwość na dźwięki, dotyk, światło,
trudności z przetwarzaniem nadmiernej ilości bodźców,
zaburzenia snu,
impulsywność (najpierw działa, a potem myśli),
lękliwość (niepewność i ostrożność w nowych sytuacjach),
upór,
skłonności depresyjne,
skłonność do wybuchów gniewu.
Trudności w uczeniu się:
opóźnienia rozwojowe,
deficyt uwagi,
problemy z pamięcią,
trudności z matematyką,
trudności z myśleniem abstrakcyjnym,
trudności z uczeniem się na błędach,
upośledzenie myślenia przyczynowo-skutkowego,
opóźnienie mowy, zaburzenia mowy (jąkanie się, mowa niewyraźna, bełkotliwa).
Nieprawidłowe zachowania społeczne:
wagary,
trudności adaptacyjne,
wycofywanie się,
problemy z organizacją,
izolowanie się,
impulsywność, agresja.
Objawy wtórne:
lęk, złość, unikanie, wycofanie,
wejście w rolę ofiary lub prześladowcy,
zamknięcie się w sobie, kłamstwa, ucieczki z domu,
przerwanie nauki szkolnej,
bezrobocie,
bezdomność,
zależność od innych, chęć zadowolenia innych,
choroby psychiczne, depresja, samookaleczanie się,
gwałtowne i szokujące zachowania,
impulsywność,
kłopoty z prawem,
skłonność do uzależnień,
tendencje i zachowania samobójcze,
nieprawidłowe zachowania seksualne.
Jak funkcjonują dzieci i dorośli z FAS?
Dzieci najmłodsze – mogą być problemy z karmieniem, nadmierną drażliwością i zaburzeniami rytmu snu.
Dzieci w w wieku przedszkolnym – może pojawić się nadmierna aktywność, rozkojarzenie, kapryśność, zaburzenia koordynacji ruchowej oraz trudności w zrozumieniu związków przyczynowo – skutkowych, problemy z pamięcią i logicznym myśleniem.
Dzieci w wieku szkolnym – to zaburzenia koncentracji i problemy z nawiązywaniem kontaktów międzyludzkich. Dodatkowe problemy może stwarzać słaba umiejętność komunikowania, impulsywność i trudności w kontaktach społecznych. Dzieci nie są w stanie przewidzieć konsekwencji swojego zachowania. Mają słabą zdolność rozróżniania kształtów, rozumienie pojęć abstrakcyjnych, percepcji wzrokowo-słuchowej. Zaburzenia procesu uczenia się pogłębia nadmierna i chaotyczna aktywność, słaba koncentracja, trudności z przyjmowaniem i przetwarzaniem informacji, mała elastyczność w rozwiązywaniu problemów.
Okres dojrzewania – może przynieść słabą zdolność właściwej oceny sytuacji, problemy z myśleniem abstrakcyjnym oraz bardzo niską umiejętnością samodzielnego rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji, Wiele dzieci z FAS nie kończy szkoły.
Osoby dorosłe – mają trudności z osiągnięciem niezależności, ze zdobyciem wykształcenia oraz rozwinięciem zdrowych relacji z innymi ludźmi. Bez właściwego wsparcia mogą rozwinąć się zaburzenia wtórne, takie jak: choroby umysłowe, konflikty z prawem, nadużywanie alkoholu, narkotyków oraz przedwczesne, niechciane ciąże. Dzieci i dorośli z FAS podatni są na przemoc fizyczną, seksualną i emocjonalną.
Czy FAS da się wyleczyć?
Zasadniczym krokiem w kierunku udzielania właściwej pomocy jest postawienie prawidłowego rozpoznania. Wyleczeniem niestety nie będzie zlikwidowanie FAS – on bowiem trwale pozostanie, natomiast można zapobiegać objawom wtórnym.
„Leczenie” FAS obejmować powinno:
poszerzanie wiedzy i umiejętności osób wspierających
opracowywanie indywidualnych programów terapeutycznych.
Dziecku z FAS niezbędne jest podejście holistyczne – pomoc psychologiczna, edukacyjna, medyczna (w tym rehabilitacyjna, chirurgiczna korekcja wad, leczenie objawów neurologicznych), terapia neurostymulacyjna.
Uszkodzenia mózgu makro i mikro, zlokalizowane i rozsiane, nie wykluczają możliwości rozwoju. Bywa, że inne obszary mogą przejmować kontrolę funkcji poznawczych i zawiadywanie funkcjami wykonawczymi, ale tylko w warunkach zorganizowanej i intensywnie prowadzonej stymulacji. Plastyczność mózgu – jest podstawą nadziei terapeutycznej.
Z FAS się nie wyrasta i nie da się go wyleczyć, ale można pomóc tym osobom łatwiej żyć.
Opracowała:
Agnieszka Hartung
Diagnosta i terapeuta w Specjalistycznej Poradni FAS Zachodniopomorskiej Fundacji Pomocy Rodzinie „Tęcza Serc”
Więcej informacji na naszej stronie internetowej: www.teczaserc.pl
