Pamiątka przeszłości, świadectwo minionej epoki…,
Po wielu, wielu latach zaniechań Gmina Międzyzdroje podjęła się odtworzenia wartości historycznej i artystycznej przy Wieżyczce meteorologicznej – unikatowego obiektu z XIX w, zgodnie z Programem prac konserwatorskich i restauratorskich autorstwa mgr Aleksandry Niedziółki i decyzją Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie. Wieżyczka meteorologiczna już dzisiaj w „nowym blasku”- po renowacji stanęła w centralnym punkcie nadmorskiej Promenady – przed obiektem Informacji turystycznej.
Nasza wieżyczka (niem. Wettersaule) to wytwór działalności człowieka, będący świadectwem minionej epoki (pamiątka przeszłości), posiadająca wartość historyczną, artystyczna, naukową i sentymentalną. Jak wynika z dokonanych ustaleń przez WKZ wieżyczka meteorologiczna z Międzyzdrojów jest wyrobem odlewni Eisenwerk Carshutte z Delligsen (Dolna Saksonia)wg. projektu firmy Annoncen-Uhr-Actien-Gesellschaft z Hamburga, na co wskazuje tabliczka zamieszczona na jej cokole. Przypuszczalnie po 1945 r. usunięte zostały z jej wnętrza przyrządy meteorologiczne, a ze zwieńczenia daszku wiatrowskaz z chorągiewką. W niewidocznym czasie drzwiczki korpusu zostały przerobione, wystąpił brak stosownych i oryginalnych zamknięć. Wieżyczka niszczała, wystąpiły ubytki w substancji, odpryskująca i łuszcząca się farba, wybijane szyby, kradzież urządzeń, dlatego też należało podjąć szczególne działania w celu powstrzymania jej dalszej dewastacji i degradacji substancji historycznej zabytku ruchomego.
Jest to jeden z nielicznych zachowanych obiektów w Europie, które powstały miedzy 1884-1885 r. Na Pomorzu Zachodnim prawdopodobnie jest to jedyny zachowany obiekt, który znajduje się w Międzyzdrojach. Identyczny słup był ustawiony w Świnoujściu, zniszczony prawdopodobnie podczas II wojny światowej. Podobna wieżyczka/słup został zachowany w Werdau we wschodnich Niemczech. Tego typu obiekty zazwyczaj stawiane były w uzdrowiskach w pobliżu hoteli: na placach, promenadach, w parkach. Podobne obiekty można spotkać w Polsce tzw. wieżyczki/słupy/pogodynki meteorologiczne np. pozostały we Wrocławiu, Legnicy, Dusznikach Zdroju, Inowrocławiu czy Trzebnicy. Nie jest znane pierwotne położenie wieżyczki (pogodowej – stosowano różne nazwy) w Międzyzdrojach. Być może od początku ustawiona była w parku przed Domem Zdrojowym (niem. Kurhaus), na co wskazywać może jej lokalizacja stwierdzona na podstawie widokówek z lat 1920 – 1928. Nie zachowały się jej przedwojenne przedstawienia. Na najstarszym zdjęciu słup jest w jednym kolorze. Dominująca kolorystyka to szarość, grafit. Najwcześniejsze źródła ikonograficzne przedstawiające słup/wieżyczkę to zdjęcia z lat 50 -tych, kiedy to wieżyczka znajdowała się w pobliżu wejścia na molo, raz po jednej, raz po drugiej jego stronie. W 1985 r. poważnie uszkodzona, została odremontowana przez Zakład Ochrony Środowiska. Wtedy to najprawdopodobniej przemalowano ją na biało z kolorowym dachem, a w międzyczasie zmianie uległa też kolorystyka podstawy cokołu na niebieski. Wieżyczka składa się z trzech części: cokołu, gabloty, która w przyszłości zostanie wyposażona w urządzenia meteorologiczne i daszku. Na szczytach daszku przedstawione są symbole czterech pór dnia:
kogut – przedstawiony z boku, wśród roślinności – przedstawia poranek, budzący się dzień;
ul z pszczołami – wyplatany z wikliny, stoi między kwiatami i owocami, symbolizuje środek dnia, aktywność i pracę, nietoperz z rozwiniętymi skrzydłami na tle nieba z gwiazdami – symbolizuje wieczór, sowa siedząca na gałęziach wskazuje, że nastała noc.
W celu przywrócenia formy obiektu została zrekonstruowana róża wiatrów z chorągiewką, na wzór tej z Werdau. Do wykonania prac konserwatorskich i restauratorskich Wykonawca firma KOWAL Ltd sp. z o.o. ze Szczecina, zgodnie ze wskazówkami i nadzorem konserwatorskim zastosowała kolorystykę wieżyczki analogicznej do wieżyczki z Werdau – ze złoceniami w partii róży wiatrów.
Wieżyczka meteorologiczna stanowić będzie dodatkową atrakcję turystyczną w Międzyzdrojach, z elementami historii, z wykorzystaniem wartości edukacyjnej i poznawczej w regionie. To ważny element działań zachowania dziedzictwa kulturowego na Pomorzu Zachodnim. Dla pasjonatów historii może być doskonałym, fascynującym elementem badań i prac naukowych. Dla dzieci edukacją historyczną sięgającą XIX w. Dla starszych może stanowić wartość sentymentalną, a dla wszystkich turystów przebywających na wypoczynku ciekawy zabytkowy obiekt architektoniczny na turystycznej mapie Pomorza Zachodniego.
Prace zostały wykonane w ramach zadania pn. „Wykonanie prac konserwatorskich i restauratorskich przy wieżyczce meteorologicznej w Międzyzdrojach”, na który gmina uzyskała dofinansowanie od Samorządu Województwa Zachodniopomorskiego, w formie dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków lub znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków położonym na obszarze województwa zachodniopomorskiego.
Głęboko wierzymy, że warto było podjąć te działania, żeby zachować charakter historyczny wieżyczki meteorologicznej, która niewątpliwie wpisała się w nasz nadmorski pejzaż i Międzyzdroje.
Jadwiga Bober
Referat Promocji, Kultury i Turystyki UM Międzyzdroje
